Dlaczego powstają przebarwienia skórne?
W większości przypadków wszystkiemu winne są melaniny, produkowane w melanocytach, które występują (m. in.)w warstwie podstawnej naskórka. Odpowiadają one za zabarwienie skóry i pełnią w skórze funkcję ochronną przed promieniowaniem UV. Podczas ekspozycji na słońce ich ilość zwiększa się, co powoduje przejściową zmianę zabarwienia skóry. Za powstanie przebarwień odpowiada podwyższony poziom melanin i ich nierównomierne, punktowe rozłożenie w skórze.
Pojawiają się na niej ciemne plamy w różnych odcieniach brązu.
Do niemelaninowych przebarwień należą: tatuaże, przebarwienia powstające na skutek przyjmowania minocykliny, metali (miedź, żelazo, srebro, złoto) i półmetali (arsen)
Do czynników mających wpływ na powstawanie przebarwień zaliczamy:
- nadmierną ekspozycję na promieniowanie słoneczne oraz brakiem ochrony przed promieniami UV (niestosowanie filtrów)
- wiek- wraz z nim maleje liczba melanocytów ale rośnie ich wielkość i aktywność
- genetykę – część przebarwień (np. piegi) ma podłoże genetyczne
- zmiany hormonalne- przebarwienia często powstają w czasie ciąży, terapii hormonalnej, menopauzy lub stosowania antykoncepcji hormonalnej
- obrażenia skórne i stany zapalne
- stres
- spożywanie niektórych produktów spożywczych
- niektóre stany chorobowe (choroby wątroby, niedoczynność nadnerczy, nadczynność tarczycy, guzy jajnika, pasożyty jelitowe)
- niektóre leki, zioła i kosmetyki
Ze względu na umiejscowienie w skórze przebarwienia dzielą się na
- naskórkowe,
- skórne,
- mieszane skórno-naskórkowe.
Najłatwiej usunąć przebarwienia znajdujące się płytko, w górnej warstwie naskórka. Usunięcie głębiej zlokalizowanych jest znacznie trudniejsze i często wymaga czasu.
Możemy wyróżnić wiele rodzajów przebarwień:
Melasma (ostuda): to rodzaj przebarwienia pojawiający się zazwyczaj w efekcie zmian hormonalnych, które towarzyszą między innymi ciąży, terapii hormonalnej czy menopauzie. Istotnym czynnikiem decydującym o jej powstawaniu są również geny oraz ekspozycja na słońce. Ma postać brązowych, rozlanych plam, które ciemnieją pod wpływem słońca. Jej najczęstsze umiejscowienie to okolica ust, czoła i policzków.
Przebarwienia starcze (plamy soczewicowate): Plamki w różnych odcieniach brązu, większe i bardziej odgraniczone niż piegi. Nie wykazują tendencji do ciemnienia. W niektórych przypadkach są wrodzone, ale często spotykamy się z nabytymi, które powstają na skutek nadmiernej ekspozycji na słońce. Często występują na powierzchni grzbietowej rąk i ramion, a ponadto na plecach, klatce piersiowej, twarzy i przedramionach. Częstość występowania plam soczewicowatych nasila się z wiekiem.
Przebarwienia pozapalne (PIH- postinflammatory hiperpigmentation): Są następstwem chorób zapalnych skóry takich jak łuszczyca, trądzik pospolity, liszaj płaski, AZS, kontaktowe zapalenie skóry, zapalenie mieszków włosowych, liszajec lub jako następstwo peelingów chemicznych, zabiegów laserowych lub ukąszeń owadów. Zazwyczaj pojawiają się w wyniku nawracającego lub długotrwałego stanu zapalnego.
Piegi: rozsiane plamki niewielkich rozmiarów, przybierające barwę brązową o różnej intensywności. Występują na nieosłoniętych częściach ciała, narażonych na promieniowanie UV, najczęściej u osób z I i II fototypem. Wykazują skłonność do gromadzenia się. Pojawiają się we wczesnej młodości, z wiekiem u części osób zanikają. Są uwarunkowane genetycznie.
Polekowe: Powstają wskutek interakcji leku lub jego metabolitów z melaniną, żelazem i makrofagami skórnymi.
Również kosmetyki i perfumy mogą przyczyniać się do powstawania przebarwień. Szczególną uwagę należy zwrócić na fototoksyczny olejek bergamotowy zawarty w perfumach. Powoduje on charakterystyczne przebarwienia na skórze i dekolcie (breloque dermatitis).
W związku z występowaniem wielu przyczyn powstawania przebarwień proces ich powstawania również jest różnorodny i niejednokrotnie bardzo skomplikowany.
Do najefektywniejszych zabiegów redukujących przebarwienia należą Cosmelan i Dermamelan. Można je wykonywać jedynie w okresie jesienno-zimowym i wiążą z występowaniem łuszczenia i podrażnienia twarzy, trwających minimum przez tydzień.
W wypadku mniej widocznych i płyciej umiejscowionych przebarwień można zastosować łagodniejszą terapię z użyciem preparatu Retix C lub serię zabiegów z użyciem delikatniejszych kwasów.
Idealnym czasem na walkę z przebarwieniami jest okres powakacyjny.
